Phạm Văn Đồng không những là một nhà lãnh đạo tài năng, tâm huyết với đất nước và dân tộc mà còn là một nhà văn hóa lớn của dân tộc, một nhà lãnh đạo với cuộc đời riêng giản dị, trong sáng, liêm khiết, thanh cao. Ông xứng đáng được xem là người học trò xuất sắc nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng và các chiến sỹ công an Nhân dân trong ngày ngành Công an đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân (5/1/1980)
• SỚM THAM GIA CÁCH MẠNG
Phạm Văn Đồng sinh ngày 1/3/1906 trong một gia đình giàu có ở xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Ngay từ năm 1925, ông đã tham gia phong trào bãi khóa chống Pháp của học sinh, sinh viên và sau đó sang Quảng Châu - Trung Quốc tham gia lớp huấn luyện cách mạng do Hồ Chí Minh tổ chức năm 1926 và gia nhập Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội. Trong quá trình hoạt động cách mạng, năm 1929, ông bị thực dân Pháp kết án 10 năm tù và đày đi Côn Đảo. Năm 1936, ông ra tù, hoạt động ở Hà Nội và năm 1939 ông gặp Nguyễn Văn Cừ, sau đó ông cùng Võ Nguyên Giáp được Đảng đưa sang Côn Minh - Trung Quốc. Năm 1942, ông về nước góp phần xây dựng căn cứ Việt Bắc và đào tạo cán bộ. Tại Đại hội Quốc dân Tân Trào 1945, ông được bầu vào Ủy ban Thường trực Ủy ban Dân tộc giải phóng.
• GIỮ NHIỀU TRỌNG TRÁCH LỚN
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập, vào ngày 16/8/1945, ông được giữ chức Bộ trưởng Tài chính. Quốc hội khóa 1 năm 1946 đã bầu ông làm Phó Trưởng ban Thường vụ Quốc hội. Thế nhưng, nhắc đến Phạm Văn Đồng, người ta thường nghĩ tới một nhà ngoại giao với tài năng bẩm sinh đặc biệt. Trong suốt cuộc đời mình, ông đã trải qua nhiều cương vị, đặc biệt là trên cương vị ngoại giao: Ngày 31/5/1946, ông là Trưởng phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Fontainebleau. Kể từ tháng 9/1954, ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, đồng thời giữ nhiều trọng trách khác như: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương. Từ tháng 9/1955, ông được Quốc hội bầu làm Thủ tướng Chính phủ. Một trong những dấu ấn mà ông Phạm Văn Đồng để lại sâu sắc nhất trong ngành ngoại giao chính là việc năm 1954, ông là Trưởng phái đoàn Chính phủ dự Hội nghị Genève về Đông Dương đưa đến ký kết hiệp định đình chiến ở Việt Nam, buộc thực dân Pháp thừa nhận tôn trọng độc lập, chủ quyền, của nước Việt Nam, Lào và Campuchia. Kể từ tháng 9/1955 đến 1987, ông liên tục giữ chức vụ Thủ tướng Chính phủ và trở thành người giữ chức vụ này lâu năm nhất ở Việt Nam và cả trên thế giới.
• NHÀ VĂN HÓA LỚN CỦA ĐẤT NƯỚC
Không chỉ là một nhà lãnh đạo tài năng và tâm huyết, Phạm Văn Đồng còn là một nhà văn hóa để lại dấu ấn sâu đậm trên nhiều lĩnh vực. Ngay từ khi tham dự Hội nghị Fontainebleau năm 1946, Phạm Văn Đồng đã cảm hóa và quy tụ nhiều trí thức yêu nước ở Pari trở về nước tham gia chiến đấu giành độc lập cho Tổ quốc. Phạm Văn Đồng cũng là một trong những nhà lãnh đạo luôn quan tâm đặc biệt đến công tác giáo dục. Những chỉ dẫn của ông về phương pháp dạy và học, những yêu cầu của ông về trường, lớp; về dạy và học; về thầy và trò vẫn mang giá trị đến hôm nay. Là người viết về lãnh tụ Hồ Chí Minh rất sớm, Phạm Văn Đồng đã có những tác phẩm làm lay động lòng người.
Năm 1970, kỷ niệm 1 năm ngày Bác Hồ đi xa cũng là sinh nhật lần thứ 80 của Người, Phạm Văn Đồng đã đọc bài diễn văn đầy xúc động về vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc và người thầy vĩ đại của chính ông với tựa đề “Chủ tịch Hồ Chí Minh tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”. Sinh thời, ông đã cùng ông Nguyễn Văn Linh trực tiếp xem bộ phim “Hà Nội trong mắt ai” và đồng ý cho công chiếu rộng rãi bộ phim này. Ngay từ năm 1966, ông đã viết về việc phải giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt: “Tiếng Việt của chúng ta rất giàu. Tiếng Việt của chúng ta rất đẹp. Giàu bởi kinh nghiệm đấu tranh của Nhân dân ta lâu đời và phong phú. Đẹp bởi tâm hồn của người Việt Nam ta rất đẹp”. Những người có điều kiện sống và công tác gần ông đều đánh giá ông không chỉ là một nhà lãnh đạo tài năng mà còn là một nhà văn hóa lớn. Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt nhận xét về ông "tác phong giản dị mà lịch thiệp", "lối sống đạm bạc mà văn hóa", "rất mực ôn hòa", "hết mức bình dị".
• CUỘC SỐNG RIÊNG GIẢN DỊ VÀ LIÊM KHIẾT
Hơn 30 năm giữ cương vị Thủ tướng Chính phủ nhưng Phạm Văn Đồng luôn là một nhà lãnh đạo liêm khiết với cuộc sống riêng giản dị, trong sáng đến lạ thường. Từ khi ông còn rất trẻ, phu nhân của ông - bà Phạm Thị Cúc bị bệnh nặng nhưng ông vẫn luôn dành thời gian chăm sóc bà và chung thủy trọn đời với người vợ yêu quý của mình. Là Thủ tướng lại chỉ có một người con trai duy nhất, lẽ dĩ nhiên con trai ông đủ mọi tiêu chuẩn để đi học tập ở nước ngoài. Thế nhưng sinh thời, khi đất nước có chiến tranh, ông đã vận động con trai duy nhất của mình ra mặt trận. Ông Nguyễn Tiến Năng, nguyên Trợ lý của Thủ tướng Phạm Văn Đồng trong bài viết về “người thủ trưởng” cũ của mình đã viết: Giản dị, thanh bạch là những điều ông học được ở Bác Hồ nhiều nhất. Sau này, trước khi mất, ông gọi con trai lại bảo: "Ba không có tài sản gì để lại cho con. Ba chỉ để lại một sự nghiệp phải tiếp tục. Ba yêu cầu con chăm sóc má của con, chăm lo dạy bảo các con của con mạnh khỏe, ngoan ngoãn, học giỏi trở thành người có ích cho xã hội, cho đất nước, con xứng đáng là người sĩ quan của quân đội ta". Cho đến những năm tháng cuối đời, ông vẫn đau đáu với việc chống tham nhũng, với việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Công lao của Phạm Văn Đồng đối với Đảng và dân tộc là rất to lớn. Ông là tấm gương trong sáng và mẫu mực của một người cộng sản chân chính đã cống hiến cho đất nước và dân tộc đến hơi thở cuối cùng.
(Theo HỒNG PHÚC/baolamdong.vn)