Xét xử lưu động là việc tòa án đưa vụ án ra xét xử (tổ chức phiên tòa) công khai không phải tại trụ sở Tòa án mà thường tại nơi tội phạm được thực hiện. Cũng giống như các phiên tòa bình thường, bị cáo bị xét xử tại phiên toà lưu động vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự. Trong các kênh phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân thì việc tổ chức các phiên tòa xét xử lưu động được đánh giá là mang lại hiệu quả thiết thực nhất; bởi qua những phiên tòa xét xử lưu động này, người dân được “tai nghe, mắt thấy” và hiểu rõ từng hành vi, vụ việc vi phạm pháp luật cụ thể. Thời gian qua, Tòa án nhân dân huyện Lạc Dương luôn chú trọng làm tốt công tác này.
Phiên tòa lưu động tại xã Lát
Vừa qua, tại xã Lát, Tòa án nhân dân huyện Lạc Dương đã tổ chức phiên tòa xét xử lưu động vụ án hình sự sơ thẩm liên quan đến hành vi “Hủy hoại rừng”. Khi thư kí tòa thông qua tên tuổi các bị cáo, nhiều người dân không khỏi xót xa bởi các bị cáo đều là người trong một gia đình, có người còn rất trẻ mà đã vướng vòng lao lý. Thông qua việc tham dự các phiên tòa xét xử lưu động tại địa bàn sẽ là hình thức tuyên truyền trực quan, giúp bà con hiểu được thủ đoạn của các đối tượng phạm tội; những quy định của pháp luật đối với các hành vi phạm pháp luật cũng như tính khoan hồng của pháp luật đối với việc thành khẩn khai báo tại phiên tòa. Đây là cơ sở để người dân nêu cao cảnh giác, chủ động phối hợp với chính quyền và cơ quan chức năng trong tham gia đấu tranh, phát hiện các vụ việc, hành vi vi phạm cũng như tích cực tuyên truyền, vận động gia đình, người thân tự giác chấp hành tốt các quy định của pháp luật.
Anh Liêng Jrang Ha Hoàng - Người dân tại xã Lát cho biết: “Qua dự phiên tòa hôm nay, bản thân tôi thấy tòa xử đúng người đúng tội. Rừng là môi trường sống của chúng ta, mọi người cần phải nâng cao ý thức bảo vệ rừng, ai vi phạm sẽ bị pháp luật xử lý”.
Thực tế cho thấy, phần lớn các phiên tòa xử tại trụ sở Tòa án thường vắng người, ngoài những người tham gia tố tụng được Tòa án triệu tập thì chỉ có thêm một vài người là người nhà của bị cáo, thậm chỉ có những phiên tòa chỉ có một mình bị cáo. Ngược lại, hầu hết những phiên tòa xử lưu động thì nhiều người không thể chen nổi vào hội trường xét xử, nhiều nơi phải xử ở ngoài trời để mọi người đều được theo dõi phiên tòa. Do đó, không ai có thể phủ nhận tính hiệu quả của hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua các phiên tòa xét xử lưu động. Bởi qua phiên tòa bản thân mỗi người dự sẽ nhận ra bài học thực tế đắt giá để bản thân tự răn chính mình, đồng thời tuyên truyền vận động người thân, bà con lối xóm nâng cao tinh thần thượng tôn pháp luật.
Đông đảo người dân đã tham gia phiên tòa lưu động tại xã Đạ Nhim
Cùng với đó, công tác đảm bảo an ninh, trật tự trong suốt quá trình xét xử cũng đặc biệt quan tâm. Công an huyện đã phối hợp với công an các xã nơi diễn ra phiên tòa triển khai các phương án đảm bảo an ninh trật tự cho phiên tòa, đảm bảo cho mọi người dân đến theo dõi được thuận lợi và đặc biệt đảm bảo tuyệt đối an ninh tại hội trường xét xử, không để xảy ra tình trạng gây mất trật tự.
Là huyện có diện tích rừng lớn, thời gian qua, tình hình vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Lạc Dương diễn ra phức tạp. Vì vậy, các vụ án được Tòa án nhân dân huyện Lạc Dương đưa ra xét xử lưu động chủ yếu liên quan đến rừng. Nhìn từ góc độ giáo dục pháp luật thì những vụ án xét xử lưu động là dịp để chuyển tải các quy định của pháp luật đến với người dân, ngoài tác dụng phổ biến pháp luật còn có tác dụng cảnh báo, răn đe giáo dục chung đối với mọi người. Theo thống kê, từ đầu năm đến nay Tòa án nhân dân dân huyện Lạc Dương đã đưa ra xét xử 03 vụ án liên quan đến rừng, các bị cáo chủ yếu là người đồng bào dân tộc thiểu số, có bị cáo mới 19, 20 tuổi, thiếu hiểu biết về pháp luật. Với các hành vi phạm tội, các bị cáo đều đã nhận những bản án thích đáng.
Bị cáo tại phiên tòa xét xử lưu động
Thẩm phán Phạm Phương Dung - Phó Chánh án Toà án nhân dân huyện Lạc Dương cho biết: “Để tổ chức các phiên tòa lưu động nhằm mục đích phổ biến, tuyên truyền, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho quần chúng nhân dân một cách hiệu quả, phải xây dựng kế hoạch từ khâu lựa chọn vụ án, địa điểm mở phiên tòa, lựa chọn Thẩm phán chủ tọa phiên tòa, Hội thẩm nhân dân, Thư ký phiên tòa… bố trí lực lượng bảo vệ trước, trong và sau phiên tòa xét xử lưu động. Tại mỗi phiên tòa xét xử lưu động, Hội đồng xét xử phải căn cứ vào tính chất, nội dung từng vụ án mà lồng ghép các văn bản pháp luật cần được phổ biến, tuyên truyền. Bên cạnh đó, còn phải phát huy vai trò của Hội thẩm nhân dân trong hoạt động xét xử lưu động, tuyên truyền pháp luật. Bởi lẽ Hội thẩm nhân dân là người đại diện cho nhân dân tham gia trực tiếp vào việc thực hiện quyền lực của Nhà nước. Phát huy tối đa ý nghĩa như tiếng chuông cảnh tỉnh, bài học đắt giá cho những đối tượng đã và đang có hành vi phạm tội”.
Phạm Phương