Dự án “Nhân rộng mô hình nuôi trồng nấm linh chi đỏ” do Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng (gọi tắt là Trung tâm) đưa về thực hiện tại xã Lát, Lạc Dương đã tạo điều kiện thuận lợi phát triển vùng nguyên liệu dược liệu quý chăm sóc sức khỏe con người. Qua đó, góp phần phát triển kinh tế hộ gia đình, cải thiện đời sống, chuyển đổi cây trồng của đồng bào dân tộc thiểu số.
Ông Lơ Mu K'Vương thu hoạch nấm
Trải qua hơn 1 năm thực hiện, các chuyên gia, kỹ sư của Trung tâm đã tiến hành chọn 4 hộ gia đình tham gia thực hiện dự án gồm: Rơ Ông K’Thiên (thôn Păng Tiêng), Liêng Hót Ha Sim (thôn Đạ Nghịt), Cil Ju Sép (thôn Đạ Nghịt), Lơ Mu K'Vương (thôn Păng Tiêng). Các hộ gia đình được chọn đều là người Cil, Lạch có đủ lao động, có khả năng tiếp cận các tiến bộ kỹ thuật và cam kết thực hiện theo quy trình kỹ thuật của dự án: nhà trồng nấm, hệ thống tưới phun sương, giá kệ phù hợp.
Từ nguồn nấm linh chi đỏ thuần chủng, Trung tâm đã sản xuất giống nấm cấp 2; sản xuất 12.000 bịch phôi phối trộn theo công thức: 990 g mùn cưa cao su mới, 50 g cám gạo, 50 g cám bắp, 10 g CaCO3, đảm bảo năng suất, chất lượng.
Sau khi cấy giống vào bịch phôi, thường xuyên theo dõi nhiệt độ, độ ẩm trong thời kỳ ủ tơ. Khi hệ sợi nấm lan 2/3 bịch phôi thì đưa vào nhà trồng, loại bỏ những bịch bị nhiễm bệnh lên mốc xanh, mốc cam. 4 hộ gia đình được cấp 3.000 bịch phôi/hộ; trọng lượng 1,1 kg/bịch.
Với sự tận tụy cầm tay chỉ việc, các chuyên gia, kỹ thuật viên của Trung tâm đã hướng dẫn chi tiết từng hộ gia đình từ việc xây nhà trồng nấm, lắp đặt hệ thống nước tưới, giá kệ thông thoáng, công thức phối trộn mùn cưa, đến kỹ thuật ủ tơ nấm, kỹ thuật trồng, chăm sóc, theo dõi quá trình sinh trưởng, thu hái, bảo quản nấm linh chi.
Tham quan mô hình trồng nấm linh chi đỏ
Theo đó, nhà nuôi trồng nấm rộng 50 m2/hộ, dạng mái vòm, hở cố định, phía trên mái có nylon, xung quanh có lưới chống côn trùng, lưới chắn côn trùng 80 ô/cm2 và có lưới đen giảm 75% ánh sáng, thiết kế tránh gió lùa, ánh nắng có thể chiếu hai bên hông, suốt chiều dài nhà trồng nấm, nền nhà tráng xi măng, thoát nước.
Hệ thống tưới phun sương đảm bảo điều kiện nhiệt độ 21 - 260C, độ ẩm 60 -70% phù hợp để nuôi trồng nấm linh chi. Giá kệ trồng nấm 4 tầng bằng thép hộp với kích thước 1,4 m x 0,6 m x 2 m. Mỗi nhà nấm có 8 kệ, 1 kệ đủ để đặt 400 bịch phôi.
Sau khi phôi nấm được hấp khử trùng, cấy giống nấm, chuyển bịch phôi nấm vào nhà ủ tơ nấm có kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm. Theo dõi nhiệt độ, độ ẩm trong nhà ủ tơ nấm từ khi cấy giống vào cho đến khi hệ sợi nấm lan kín bịch phôi kéo dài 37 - 40 ngày.
Chuyển bịch phôi nấm vào nhà trồng nấm, theo dõi và kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, theo dõi ánh sáng thích hợp. Với nhiệt độ 21 - 25OC, độ ẩm 82 - 86%, cường độ ánh sáng khoảng 545 lux, sau khoảng 15 ngày, nấm hình thành quả thể. Khi quả thể nấm hình thành, có thể mỗi bịch phôi sẽ tạo nhiều mầm quả thể, cạnh tranh cơ chất làm giảm năng suất, chất lượng. Vì vậy, phải cắt tỉa bỏ bớt, chỉ để lại 1 mầm quả thể tốt nhất. Từ lúc mầm quả thể xuất hiện, sau khoảng 60 ngày sẽ thu hoạch.
Nhờ chăm sóc đúng quy trình chỉ dẫn, sau 75 ngày nuôi trồng, quả thể nấm linh chi thu hái được ở hộ ông Rơ Ông K’Thiên nặng đến 54 g/quả thể. Năng suất tại các hộ ông Lơ Mu K’Vương, Liêng hót Ha Sim đồng đều dao động từ 52- 54 g/quả thể ở đợt thu hái đầu tiên. Qua 2 đợt thu hoạch, 3.000 bịch phôi nấm nhà Ha Sim đã thu về tổng cộng 244,7 kg nấm tươi, thu 81,59 kg nấm khô; nhà Cil Ju Sép thu tổng cộng 229,3 kg nấm tươi, 76,4 kg nấm khô.
Từ 12.000 bịch phôi nấm được Trung tâm cấp, tổng thu hoạch của 4 hộ gia đình tham gia dự án là 928,45 kg, sấy được 309,48 kg nấm khô. Các kỹ thuật viên đánh giá, đây là năng suất cao hơn hẳn so với nấm linh chi đỏ nuôi trồng ở các huyện phụ cận trong tỉnh. Vốn được cấp chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm và đăng ký nhãn hiệu nấm linh chi đỏ sấy khô trên thị trường, Trung tâm là đầu mối thu mua sản phẩm nấm thu hoạch của các hộ dân tham gia dự án. Với việc thực hiện triển khai dự án đúng quy trình kỹ thuật, sản phẩm nấm linh chi đỏ thu hoạch đều đáp ứng tiêu chuẩn thu mua được Trung tâm đưa ra như: Quả thể nấm có hình dạng quả thận, có tai nấm và cuống nấm màu nâu đậm; mặt trên quả thể nấm có bụi bào tử; mặt dưới quả thể nấm có màu vàng chanh đặc trưng; trọng lượng, kích thước đều đạt chỉ tiêu.
Với giá nấm tươi thỏa thuận tại thời điểm thu hoạch, nấm loại 1 giá 200 ngàn đồng/kg; loại 2 giá 150 ngàn đồng/kg, đến thời điểm hiện tại Trung tâm đã thu mua toàn bộ 928,4 kg nấm tươi 4 hộ tham gia dự án sản xuất được; trong đó 635,2 kg nấm loại 1 và 239,2 kg nấm loại 2; đã sấy được 309,48 kg nấm khô đưa ra thị trường. Sau khi dự án kết thúc, mô hình các hộ dân tại xã Lát vẫn tiếp tục duy trì, Trung tâm sẽ tiếp tục liên kết thu mua sản nấm linh chi đỏ vào các vụ tiếp theo.
Nấm linh chi đỏ từ dự án đạt năng suất, chất lượng
Kết quả cho thấy, trên diện tích 200 m2, một hộ nông dân, nếu đầu tư trồng 12.000 bịch phôi nấm linh chi đỏ trong 4 tháng, sẽ thu được tổng cộng 162,9 triệu đồng; trừ chi phí bịch phôi, công chăm sóc thu hoạch, điện, nước, khấu hao nhà nuôi trồng là 112 triệu đồng; lợi nhuận thu được là 50,9 triệu đồng. Ước tính mỗi năm trồng 3 vụ, có thể thu được lợi nhuận là 152,8 triệu đồng/năm/200 m2. Hiệu quả kinh tế mang lại cao hơn so với các loại cây trồng khác.
.
Từ thành quả đạt được của dự án, Trung tâm đã phối hợp với UBND xã Lát tổ chức hội thảo giới thiệu các mô hình nấm linh chi đỏ với 40 hộ dân là đồng bào dân tộc thiểu số trong huyện Lạc Dương. Hướng dẫn cho các hộ dân tham quan thực tế mô hình trồng nấm linh chi đỏ tại 4 hộ gia đình, qua đó các hộ dân đã tiếp cận, nắm bắt được quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản nấm linh chi đỏ. Ông Rơ Ông K’Thiên (thôn Păng Tiêng, xã Lát) bày tỏ: “Dự án đưa mô hình trồng nấm linh chi đỏ về với xã Lát đã giúp đồng bào chúng tôi tiếp cận và nắm bắt được khoa học - kỹ thuật tiên tiến, ứng dụng vào đời sống sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho nông dân”.
Từ thành công của dự án và ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng, UBND xã Lát đã triển khai dự án sản xuất nấm linh chi đỏ theo chuỗi giá trị từ nguồn vốn của xã cho nhiều hộ đồng bào trong xã. Qua đó không ngừng nhân rộng mô hình, giúp chuyển hóa phế phụ phẩm nông lâm nghiệp thành sản phẩm hàng hóa có giá trị kinh tế, phát triển nghề nuôi trồng nấm dược liệu thành vùng nguyên liệu nấm linh chi đỏ tại địa phương, tạo ra thực phẩm chức năng tốt chăm sóc sức khỏe con người.
(Theo QUỲNH UYỂN/baolamdong.vn)