Những năm gần đây, giá cà phê xuống thấp đã ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhiều nông dân. Để cải thiện thu nhập, anh Cil Bret ở tổ dân phố Đan Kia, thị trấn Lạc Dương đã mạnh dạn trồng xen cây mắc ca trong vườn cà phê. Đến nay, vườn mắc ca của gia đình anh đã cho thu hoạch năm thứ 2 với hiệu quả cao hơn so với cây trồng khác.
Cây mắc ca trồng xen trong vườn cà phê của gia đình anh Cil Bret
Vượt chặng đường dài đồi dốc quanh co, chúng tôi đến thăm mô hình cây mắc ca trồng xen trong vườn cà phê của gia đình anh Cil Bret ở tổ dân phố Đan Kia, thị trấn Lạc Dương. Trước mắt chúng tôi là vườn mắc ca 7 năm tuổi được trồng xen với cà phê xanh tốt, trĩu quả đang thời kỳ cho thu hoạch. Tâm sự với chúng tôi, anh Bret tự hào khoe: Có lẽ anh là người đầu tiên ở thị trấn Lạc Dương đưa cây mắc ca về với vùng đất này. Anh cho biết, cách đây 7 năm, một lần xuống Đức Trọng, tình cờ thấy bà con ở đây trồng cây mắc ca xen với cà phê đem lại hiệu quả kinh tế cao, vậy là anh quyết định mua 100 cây con về trồng thử. Lúc đó, anh Bret chỉ nghỉ là trồng cho vui, bởi đặc tính của cây mắc ca là thích hợp với khí hậu nóng, vùng đất Lạc Dương thời tiết lạnh nên cây khó sống và năng suất thấp. Nhưng sau một năm, cây mắc ca trồng xen trong vườn cà phê sinh trưởng và phát triển tốt, với tỷ lệ sống đạt trên 98%. Anh Cil Bret tâm sự: Mắc ca là loại cây thân gỗ, có tốc độ sinh trưởng mạnh, mức độ phân cành nhánh nhiều và có sức chịu hạn cao, thích nghi với nhiều loại đất khác nhau, nhưng mức đầu tư về công chăm sóc, bón phân, nước tưới cho cây lại thấp hơn so với trồng cà phê. Tuổi thọ cây mắc ca tới hàng trăm năm, trong đó cho thu quả trên 50 năm, thậm chí là 70, 80 năm. Việc trồng xen mắc ca trong vườn cà phê có nhiều ưu điểm như làm chắn gió, tạo bóng, giúp vườn cà phê bớt cỏ, tăng độ ẩm cho cà phê và góp phần giúp cà phê tăng năng suất.
Mắc ca được anh Bret trồng thẳng tắp, cây cách cây và hàng cách hàng khoảng 5m. Cây phát triển khá đều với độ cao khép tán từ 2m trở lên. Sau 1 năm trồng và chăm sóc, cây mắc ca sinh trưởng, phát triển tốt, anh lại tiếp tục trồng xen mắc ca trên diện tích cà phê thuần còn lại. Đến nay với 5 ha cà phê, anh đã trồng xen được hơn 1.000 cây mắc ca. Nhờ chăm sóc đúng kỹ thuật, đến năm thứ 6 vườn mắc ca của gia đình anh cho thu hoạch lứa đầu tiên với năng suất bình quân đạt 30 kg/cây. Số lượng quả thu hoạch chưa nhiều nên gia đình anh chủ yếu bán cho bà con trong vùng với giá 100 nghìn một kg khô. Mắc ca là sản phẩm giàu chất dinh dưỡng, vì vậy thu hoạch tới đâu gia đình anh bán hết tới đó. So với cây cà phê hiện nay, trồng cây mắc ca cho hiệu quả kinh tế cao trong khi chi phí đầu tư lại thấp hơn. Chỉ cần giá mắc ca đạt 100 ngàn đồng/kg là người trồng có thu nhập ổn định.
Anh Cil Bret là người đã mạnh dạn trồng xen cây mắc ca trong vườn cà phê tại tổ dân phố Đan Kia, thị trấn Lạc Dương
Theo cơ quan chuyên môn, hạt mắc ca rất giàu chất dinh dưỡng, người sử dụng thường xuyên hạt mắc ca có thể giảm nguy cơ bị mắc bệnh tim mạch, làm giảm lượng đường trong máu và thậm chí còn có tác dụng giảm cân khá hiệu quả. Chính những lợi ích tuyệt vời từ hạt mắc ca mang lại cho sức khỏe mà hiện nay hạt được chế biến thành khá nhiều loại thức ăn như chè, làm nhân bánh hoặc sấy khô... Vì vậy, nhu cầu của thị trường là rất cao. Hiện nay, một số địa phương trong tỉnh như Đam Rông, Đơn Dương, Đức Trọng… rất nhiều nông dân đã thành công với việc trồng xen cây mắc ca với cây cà phê. Tuy nhiên, với huyện Lạc Dương thì gia đình anh Cil Bret là hộ đầu tiên mạnh dạn đưa cây mắc ca về trồng với số lượng nhiều. Mắc ca là cây trồng có rất nhiều dòng khác nhau, nhiều loại giống khác nhau. Qua thực tế của gia đình anh Bret, nếu chọn được giống phù hợp với khí hậu của Lạc Dương thì cây mắc ca có nhiều tiềm năng phát triển mà không ảnh hưởng đến cây trồng xen chính là cà phê; trồng mắc ca xen canh vừa làm cây che bóng, vừa có trái thu hoạch, giúp nông dân đỡ bị động khi giá cà phê xuống quá thấp. Còn ở những khu vực đất trống, trồng thuần cây mắc ca thành rừng vừa giữ đất, bảo vệ môi trường vừa có thu nhập cao cho nông dân. Tuy nhiên, cơ quan chuyên môn cũng khuyến cáo nông dân cần chọn nơi có thổ nhưỡng phù hợp và chọn các cơ sở cây giống uy tín để trồng. Với những kết quả ban đầu của gia đình anh Bret, hy vọng về loài cây có giá trị cao này khá rõ ràng, góp phần mở thêm một hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho nông dân Lạc Dương.
Phạm Phương