Sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là chủ trương đúng đắn, xu thế tất yếu, không thể chậm trễ và không thể đảo ngược. Tuy nhiên, đây là việc khó, nhạy cảm, phức tạp, tác động đến nhiều đối tượng nên phải tính toán kỹ lưỡng, quyết tâm lớn, giải pháp mạnh và có sự đồng tình của người dân.
Sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã. (Ảnh minh họa)
Sắp xếp các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Giai đoạn 2019-2021, thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan Trung ương và địa phương đã triển khai quyết liệt việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Cả nước giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã; giảm được 429 cơ quan ở cấp huyện, 3.437 cơ quan ở cấp xã. Tinh giản biên chế hơn 300 cán bộ, công chức cấp huyện, 6.600 cán bộ, công chức cấp xã; giảm chi ngân sách Nhà nước khoảng hơn 2.000 tỷ đồng. Việc sắp xếp các đơn vị hành chính đã góp phần tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và nâng cao chất lượng, trách nhiệm công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức…
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động này cũng bộc lộ một số hạn chế, bất cập như chưa thực hiện tốt công tác bố trí, sắp xếp và giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức dôi dư; chất lượng đô thị chưa được bảo đảm do sáp nhập đơn vị hành chính nông thôn vào đơn vị hành chính đô thị... Tuy nhiên, những hạn chế còn tồn tại so với kết quả đạt được là không thể tránh khỏi và từng bước có thể khắc phục được với sự vào cuộc của cả hệ thống.
Giai đoạn 2023-2025, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đã ban hành Nghị quyết, Kế hoạch để triển khai thực hiện với lộ trình rất rõ ràng. Tính đến ngày 31/12/2023, tất cả 56/56 tỉnh, thành phố có ĐVHC cấp huyện, xã thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023-2025 đã gửi phương án tổng thể đến Bộ Nội vụ. Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành Trung ương liên quan, Bộ Nội vụ đã ban hành 56 văn bản tham gia ý kiến đối với phương án sắp xếp của các địa phương.
Hiện HĐND các địa phương trên cả nước đang tổ chức kỳ họp chuyên đề thảo luận, quyết nghị chủ trương sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025 để báo cáo Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Tổng số ĐVHC cấp huyện thực hiện sắp xếp là 50 đơn vị bao gồm 11 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 16 đơn vị khuyến khích và 23 đơn vị liền kề. Sau sắp xếp, dự kiến giảm 14 đơn vị. Trong khi đó, tổng số ĐVHC cấp huyện thuộc diện phải sắp xếp nhưng địa phương đề nghị không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù là 19 đơn vị.
Đối với cấp xã, tổng ĐVHC cấp xã thực hiện sắp xếp là 1.243 đơn vị, bao gồm 738 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 109 đơn vị khuyến khích và 396 đơn vị liền kề. Sau sắp xếp dự kiến giảm 619 đơn vị. Tổng số ĐVHC thuộc diện phải sắp xếp nhưng địa phương đề nghị không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù là 515 đơn vị.
Theo yêu cầu, việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2023 - 2025 phải hoàn thành trước tháng 10/2024 để các địa phương kịp chuẩn bị tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, trong đó cấp cơ sở thực hiện trong quý I/2025.
Như vậy, thời gian thực tế để tiến hành toàn bộ các quy trình sắp xếp ĐVHC chỉ còn chưa đến 5 tháng trong khi việc sắp xếp ĐVHC là nội dung quan trọng, phức tạp, mức độ tác động, ảnh hưởng lớn, quy trình thực hiện được tiến hành chặt chẽ, qua nhiều giai đoạn nên các địa phương cũng đang gặp khó khăn trong việc bảo đảm tiến độ thời gian theo yêu cầu.
Nhưng phải khẳng định rằng, sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là chủ trương đúng đắn, xu thế tất yếu, không thể chậm trễ và không thể đảo ngược. Tuy nhiên, đây là việc khó, nhạy cảm, phức tạp, tác động đến nhiều đối tượng nên phải tính toán kỹ lưỡng, quyết tâm lớn, giải pháp mạnh và có sự đồng tình của đa số người dân.
Tại phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang - trưởng Ban Chỉ đạo yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, cơ quan liên quan quán triệt quan điểm chỉ đạo đã được nêu tại các nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và các công điện của Thủ tướng.
Theo đó, thực hiện sáp nhập phải có trọng tâm, trọng điểm, đúng quy định, tôn trọng kiến nghị hợp lý của các địa phương về các đặc thù của từng vùng, miền, địa bàn trong cả nước. Mục tiêu nhằm bảo đảm tiến độ sắp xếp. Các bộ, ngành trung ương cần chủ động phối hợp chặt chẽ với các địa phương để kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc phát sinh trong việc xây dựng đề án của từng địa phương, cũng như quá trình thực hiện…
Kinh nghiệm cho thấy nơi nào thống nhất về mặt nhận thức, tư tưởng thì việc sắp xếp suôn sẻ, nếu không sẽ gây ách tắc, chậm trễ. Mấu chốt trong sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là cán bộ, đảng viên phải thông, người dân phải hiểu và đồng thuận. Muốn vậy, cấp ủy, chính quyền các cấp phải làm tốt công tác tư tưởng cho cán bộ, tuyên truyền, vận động để người dân nhận thức rõ nhiệm vụ chính trị, lợi ích của việc sáp nhập, tạo sự thống nhất cao cả về nhận thức và hành động trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là các chủ thể có liên quan, bị tác động và ảnh hưởng trong quá trình sắp xếp.
Mặt khác, phải sắp xếp, bố trí công tác cho đội ngũ cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách cấp huyện, cấp xã hợp lý, nhất là diện dôi dư sau sáp nhập. Trong quá trình đó phải xem xét, tính toán kỹ lưỡng về năng lực, trình độ chuyên môn, quá trình cống hiến để giải quyết hài hòa, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho họ, có như vậy mới tạo được thành công cũng như sự ổn định, phát triển của đơn vị hành chính mới.
Một điểm nữa là sau sáp nhập cần có phương án giải quyết thỏa đáng về tài sản công, sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, tránh tình trạng bỏ hoang trụ sở. Đồng thời ưu tiên giải quyết thủ tục hành chính, chuyển đổi các loại giấy tờ cho doanh nghiệp, người dân một cách thuận lợi nhất.
Đặc biệt, trong quá trình sắp xếp cần tính đến yếu tố đặc thù về lịch sử, truyền thống văn hóa của mỗi địa phương để việc sắp xếp không là “phép cộng” cơ học một cách đơn thuần...
Hiệu quả của sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ là cắt giảm được bao nhiêu đơn vị, tinh giản được bao nhiêu biên chế mà quan trọng hơn cả là hiệu quả thực chất của bộ máy chính quyền, chất lượng các dịch vụ công mà người dân, doanh nghiệp được thụ hưởng, cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội ở những địa bàn này. Với tinh thần như vậy, chúng ta có thể tin tưởng rằng, việc triển khai sắp xếp các đơn vị hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả hơn sẽ góp phần thực hiện thành công việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, mở cơ hội phát triển mới cho các địa phương…/.
(Theo TRUNG ANH/dangcongsan.vn)