Khi con người trưởng thành phải đảm nhiệm rất nhiều vai vế trong suốt cuộc đời. Trong gia đình, một người có thể vừa là cháu, là con, là em, vừa là ông, là cha, là anh. Trong mối quan hệ xã hội, anh có thể là cấp trên, lãnh đạo của người này, đồng thời vẫn là cấp dưới, nhân viên của người khác. Người thành công và hạnh phúc thường là những người làm tròn vai vế trên từng cương vị, biết giải quyết hài hòa các mối quan hệ theo tinh thần “chung-riêng vẹn cả hai bề”.

Ra ngoài xã hội, con người càng phải xử lý nhiều mối quan hệ. Người giải quyết tốt các mối quan hệ trước hết là người định vị được bản thân, quản lý được cảm xúc, hiểu được vị trí nghề nghiệp và địa vị xã hội của mình, tức là “biết mình là ai” để làm đúng, làm tròn nhiệm vụ, chức trách của mình. Các nhà xã hội học gọi đó là người thể hiện đúng vai, biết làm tròn vai.

“Đúng vai, thuộc bài” không chỉ là một phương châm xử thế mà còn là nắm chắc, hiểu sâu nhiệm vụ, làm đúng vị trí, phận sự, quyền hạn của mình, không bao biện, lấn sân, làm thay công việc của người khác.

Người có trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ ở lĩnh vực, nghề nghiệp nào thì trước hết phải thể hiện, thực hiện đúng vai trò, công việc ở lĩnh vực, nghề nghiệp đó. Nhất là đối với những nghề nghiệp có tính chất chuyên môn sâu, đặc thù, phức tạp, đòi hỏi phải được đào tạo bài bản như bác sĩ, dược sĩ, luật sư... thì càng phải làm “đúng vai, thuộc bài”. Ngược lại, nếu ai không có chuyên môn sâu về những lĩnh vực đặc thù mà vẫn cố tình vào “nhầm vai” thì sẽ gánh chịu hậu quả, thậm chí phải trả giá đắt.

Trên mạng đăng quá trình làm kẹo rau và những người nổi tiếng quảng cáo kẹo rau. Ảnh: congan.hanam.gov.vn

Thời gian gần đây, xã hội xuất hiện không ít trường hợp hiểu không "đúng vai", làm cũng chẳng "thuộc bài" nên tự mình chuốc họa vào thân. Trong đó, người hay dễ “nhầm vai” thời nay lại là nghệ sĩ, diễn viên, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Một trong những đặc trưng của những người này là thường sống theo cảm xúc nhằm thu hút thiện cảm và “lấy” nước mắt khán giả thông qua các “vai diễn” của mình trên sân khấu, phim trường, màn ảnh.

Nhưng tiếc thay, một số nghệ sĩ, diễn viên, người sáng tạo nội dung có sức ảnh hưởng trên “cõi mạng” vì quá dựa vào cảm xúc khiến họ vô tình đánh mất “vai chính” của mình rồi “diễn” các vai khác như bác sĩ, dược sĩ đi quảng cáo, tư vấn những sản phẩm ngoài chuyên môn của họ. Trong khi đó họ lại “diễn” theo ý đồ của các “đạo diễn” muốn bán được rất nhiều sản phẩm nên họ tự biến mình thành “cái loa” lan truyền nhiều thông tin thiếu chuẩn mực, thậm chí phản khoa học. Hậu quả là có người bị công chúng tẩy chay, cơ quan chức năng tước danh hiệu, có người vướng vào lao lý. Có thể gọi đó là “cái chết” của sự nhầm vai.

Pháp luật của nhiều nước như Pháp, Hàn Quốc... quy định những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng trong lĩnh vực nào thì chỉ được phát ngôn, tư vấn trong lĩnh vực đó. Ví như ca sĩ, diễn viên, người mẫu được quyền phát ngôn về lĩnh vực âm nhạc, biểu diễn, thời trang, chứ không được lạm dụng sức ảnh hưởng của mình để phát ngôn về lĩnh vực chuyên môn sâu như thực phẩm chức năng, thuốc, khám, chữa bệnh. Bởi những phát ngôn trái chuyên môn của họ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng triệu người dân.

Câu chuyện về một "nàng hậu” mang danh quốc tế, một anh chàng đi làm thiện nguyện ở châu Phi, một cô “du mục” thích khám phá du lịch bị dư luận lên án, cơ quan chức năng xử phạt, xử lý nghiêm khắc do diễn “nhầm vai” là tiếng chuông cảnh tỉnh cho tất cả những ai, nhất là nghệ sĩ, người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội phải dừng ngay việc sa đà vào các “vai diễn” không đúng chuyên môn, nếu họ không muốn đón nhận “cái chết” về uy tín, danh dự, nhân phẩm và sự nghiệp của mình!

DƯƠNG YÊN

Nguồn: www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/su-tai-hai-cua-nham-vai-824355